GRAĐANSKA NEPOSLUŠNOST U DEMOKRATSKIM DRŽAVAMA: EMANCIPATORSKE INTENCIJE I PRAKTIČNA OGRANIČENJA

Sažetak

Unutar svakog demokratskog sistema postoji antinomijski odnos između građana i vlasti koji je izražen u većoj ili manjoj mjeri, a to zavisi od karaktera i stabilnosti nekog političkog režima. Štaviše, nezadovoljni građani u savremenim državama nerijetko iskazuju nenasilni neposluh prema državnoj vlasti. Građanska neposlušnost je jedan od posebnih oblika civilne građanske participacije u javnim poslovima koja, u pravilu, ima retroaktivni politički karakter jer pretendira da mijenja već usvojenu zakonsku regulativu. Ovaj tip građanskog aktiviteta ima protestni karakter i motiviran je željom građanstva za socijalnim, ekonomskim i političkim promjenama. Po svojoj prirodi građanska neposlušnost ima vaninstitucionalni karakter jer reprezentira i sintetizira zahtjeve građanstva – obično su posljedica nerealiziranih političkih obećanja i manifestnog građanskog nezadovoljstva – koji nastaju u civilno-društvenoj sferi politike. No, praktična primjena ovog instrumenta politike često izaziva kontroverze u savremenim državama zato što njegovi motivi i konsekvence nisu uvijek kompatibilni sa demokratskom vladavinom, zbog čega se može u određenim okolnostima konvertirati u neki oblik političkog nasilja. Drugim riječima, ako političke elite otvoreno ili prikriveno manipuliraju interesima građanstva, onda su zahtjevi civilnog neposluha, u osnovi, distancirani od libertanske politike. Zbog toga je važno istražiti, detektirati i analitički rekonstruirati okolnosti unutar kojih djelatnost građanske neposlušnosti može imati normativnu svrhu i emancipatorske atribucije.